Рӯзи президент рӯзе аст, ки дар тақвими ҷумҳурии Тоҷикистон аз соли 2016 инҷониб ворид карда шуд ва ҳамасола ҷашн гирифта мешавад. Ба баҳонаи рӯзи президент мо мехоҳем салоҳиятҳо ва ихтиёротеро ки Эмомалӣ Раҳмон ба унвони президент ба худ дода қонунӣ кунонидааст, чист? Бо донистани он беҳтар метавонем ҳақ ва ҳуқуқи шаҳрвандаии худро аз дидгоҳи конститутсияи Тоҷикистон шиносем; чароки ҳеҷ касе, на Эмомалӣ Раҳмон ва на ВАО-и Тоҷикистон ва на ҳатто худи қонундонҳои Тоҷикистон моро аз он хабар намекунанд ва ҳаққу ҳуқуқи моро нодида мегиранд.
Президенти Тоҷикистон 29 салоҳият дорад, ки иборатанд аз:
1-Тоҷикистонро намояндагӣ мекунад
1-Ҳуқуқи суханронӣ аз номи тамоми мардуми Тоҷикистон ба Президент (инчунин Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷаласаи якҷояи онҳо) тааллуқ дорад.
2-Президент самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва берунии ҷумҳуриро муайян мекунад;
3-Тоҷикистонро дар дохили кишвар ва дар муносибатҳои байналмилалӣ намояндагӣ мекунад;
4-сиёсати хориҷаро роҳбарӣ мекунад,
5- шартномаҳои байналмилалиро имзо мекунад ва ба тасдики Маҷлиси намояндагон пешниҳод мекунад
6- эътимодномаи сарони намояндагиҳои дипломатии давлатҳои хориҷиро қабул мекунад.
2-Мансаб медиҳад, ва аз мансаб озод мекунад
7- Сарвазир ва дигар аъзои ҳукуматро таъин ва озод мекунад; фармон дар бораи таъин ва озод кардани Сарвазир ва дигар аъзои Ҳукуматро ба тасдиқи ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон пешниҳод менамояд;;
8- Раиси Бонки миллӣ ва муовинони ӯро таъин ва озод мекунад ва фармонро барои тасдиқ ба Маҷлиси намояндагон пешниҳод менамояд;
9- Судяҳои суди ҳарбӣ, судҳои Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанбе, шаҳр ва ноҳия ва судҳои иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоят, шаҳри Душанберо таъин ва озод мекунад;
10- Бо ризоияти Маҷлиси миллӣ Прокурори генералӣ ва муовинони ӯро таъин ва озод мекунад;
11- Сарони намояндагиҳои дипломатиро дар давлатҳои хориҷӣ, намояндаҳои ҷумҳуриро дар ташкилотҳои байналмилалӣ таъин ва озод мекунад;
12- Сарфармондеҳи Олии Қувваҳои Мусаллаҳи Тоҷикистон мебошад; фармондеҳони қӯшунҳои Қувваҳои Мусаллаҳи Тоҷикистонро таъин ва озод мекунад;
13-Дигар таъинот ва озодкунӣ бо мувофиқа бо палатаҳои поёнӣ ва болоии парлумон, инчунин Маҷлиси маҳаллии вилоятҳо, шаҳрҳо ва ноҳияҳо сурат мегирад.
Савганди Президентӣ: «Ман ҳамчун Президент савганд медиҳам, ки Конститутсия ва қонунҳои ҷумҳуриро ҳимоя намуда, ҳуқуқ, озодиҳо, шаъну шарафи шаҳрвандонро кафолат медиҳам, тамомияти арзӣ, истиқлолияти сиёсӣ, иқтисодӣ ва фарҳангии Тоҷикистонро ҳимоя мекунам ва ба Ватан ва халқ содиқона хизмат мекунам».
3-Ҷавобгуи амният аст
14-Шӯрои Амниятро таъсис ва идора мекунад;
15- дар сурати ба амнияти давлат таҳдиди воқеӣ эълон намудани ҳолати ҳарбӣ ва дар ин бора Фармонро ба тасдиқи ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон пешниҳод мекунад (ММ МН);
16-Қувваҳои Мусаллаҳи кишварро берун аз ҳудуди он барои иҷрои ӯҳдадориҳои байналмилалии Тоҷикистон бо ризоияти ҷаласаи якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон истифода мебарад.
17-Дар тамоми территорияи республика ва ё дар маҳалҳои алоҳида вазъияти фавқулодда эълон карда, фармон дар ин бора фавран ба тасдиқи маҷлиси якҷояи ММ МН ва огоҳӣ ба Ташкилоти Давлатхои Муттахида пешниход мекунад.
4-Қонунҳоро имзо мекунад ва фармон мебарорад
18-Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои имзо ва интишор ба президент пешниҳод карда мешаванд. Агар президент бо ин қонун ё қисмате аз он розӣ набошад, дар давоми 15 рӯз онро бо эътирози худ ба парлумон бармегардонад.
19-Агар қонун баъди баррасии такрорӣ тасдиқ карда шавад, дар таҳрири қаблан қабулшуда бо аксарияти на камтар аз се ду ҳиссаи шумораи умумии аъзои ММ МН президент қонунро дар давоми даҳ рӯз имзо мекунад ва баъд аз он нашр мешавад.
20-Агар президент қонуни конститутсиониро ба парлумон баргардонад, Маҷлиси намояндагон ва Маҷлиси миллӣ тибқи тартиби муқаррарнамудаи Конститутсия қонуни мазкурро аз нав баррасӣ мекунанд. Агар қонун дар сурати такроран баррасӣ дар таҳрири қаблан қабулшуда бо аксарияти на камтар аз чор се ҳиссаи шумораи умумии аъзои МММ тасдиқ карда шавад, президент дар давоми даҳ рӯз қонуни конститутсиониро имзо мекунад.
21-Президент дар доираи ихтиёроти худ фармонҳо ва ихтиёрот мебарорад, ба маҷлисҳои якҷояи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон вазъияти кишварро хабар медиҳад, масъалаҳоеро, ки ба назари ӯ муҳиму зарур ҳастанд, ба маҷлиси якҷояи Маҷлиси Миллӣ ва Маҷлиси намояндагон пешниҳод менамояд.
22-Президенти Тоҷикистон ҳамчунин қонунҳоро имзо мекунад; раъйпурсӣ, интихоботи Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон, мақомоти намояндагии маҳаллиро таъин мекунад; масъалаҳои гражданиро ҳал мекунад; санадҳои мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатиро, агар хилофи Конститутсия ва конунҳо бошанд, бекор мекунад ё боз медорад; паноҳандагии сиёсӣ ва авф медиҳад.
5-Ба мақомоти иҷроия роҳбарӣ мекунад
23-Президенти Тоҷикистон ҳамчун роҳбари ҳокимияти иҷроия вазоратҳо ва кумитаҳои давлатиро таъсис ва барҳам медиҳад;
24-Дастгоҳи иҷроияи Президентро таъсис медиҳад;
25-низоми пулиро муайян мекунад ва дар ин бора ба Маҷлиси миллӣ ва Маҷлиси намояндагон хабар медиҳад;
26-фонди захиравиро идора мекунад.
6-рутба, унвон ва ҷоизаҳои давлатӣ медиҳад
27- Бо рутбаҳои олии ҳарбӣ, дипломатӣ, рутбаҳо ва унвонҳои махсус сарфароз мегардонад;
28- Шаҳрвандонро бо мукофотҳои давлатӣ, ҷоизаҳои давлатӣ, нишонҳо ва унвонҳои ифтихории Тоҷикистон сарфароз мегардонад;,
29- Ваколатҳои дигареро, ки Конститутсия ва қонунҳо муайян кардаанд, амалӣ менамояд.
Ҳуқуқҳои Президент
Президент ҳақ надорад:
1- вазифаи дигарро ишғол кунад,
2-вакили мақомоти намояндагӣ бошад,
3-ба фаъолияти соҳибкорӣ машғул шавад.
Президент ҳақ дорад:
1-ҳуқуқи ташаббуси қонунгузорӣ дорад;
2-ҳуқуқи дахлнопазирӣ дорад;
3-ҳуқуқи истифода аз таъминоти иҷтимоӣ, хизматрасонӣ ва муҳофизату амниятро дорад.
4- ҳуқуқи истифода аз президент шудани пай дар пайи чандинбора.
«Як шахс наметавонад зиёда аз ду мӯҳлати пай дар пай президент бошад (ба Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат дахл надорад) ва аз ҷониби шаҳрвандони Тоҷикистон дар асоси ҳуқуқи интихоботи умумӣ, баробар ва мустақим интихоб карда мешавад. бо овоздихии пинхонй ба мухлати хафт сол».
Президент дар сурати содир намудани хиёнат ба давлат дар асоси хулосаи Суди конститутсионӣ ва бо ризоияти аз се ду ҳиссаи овозҳои шумораи умумии аъзои ММ МН, ки дар ҳар як ҷаласа алоҳида овоз медиҳанд, аз ҳуқуқи дахлнопазирӣ маҳрум карда мешавад.
Тағйири президент
Ихтиёроти президент метавонад дар сурати истеъфои ӯ, ки ӯ дар ҷаласаи якҷояи палатаҳои болоӣ ва поёнии парлумон пешниҳод карда бошад, дар сурате қатъ карда шавад, ки аксарияти вакилони парлумон ба тарафдории он овоз диҳанд.
Дар сурати фавтидан, истеъфо додан ё ношоист эътироф шудани президент вазифаҳои ӯ то ба кор шурӯъ кардани Президенти нави интихобшуда ба зиммаи раиси Маҷлиси миллӣ ва намояндагони раиси Маҷлиси миллӣ ба вазифаи раиси Маҷлиси миллӣ вогузор карда мешаванд. Дар ин мавридҳо дар давоми се моҳ интихоботи президентӣ баргузор мешавад.
Агар президент бинобар беморӣ аз ӯҳдаи иҷрои вазифаҳои худ набарояд, ҳарду Маҷлис дар ҷаласаи якҷояи худ дар асоси хулосаи комиссияи давлатии тиббии аз ҷониби онҳо ташкилшуда дар бораи пеш аз мӯҳлат аз вазифа озод кардани президент ҳадди ақалл қарор қабул мекунанд, ки аз се ду ҳиссаи овозҳои шумораи умумии аъзоён ва депутатҳои ҳар ду Маҷлис бошад.
Кӣ метавонад президент шавад?
Номзади президентӣ касе метавонад шавад ки ин шартҳоро дошта бошад:
1-Шаҳрванди Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад, ки синни на камтар аз 30 сол дошта бошад.
2-Бояд маълумоти олӣ дошта бошад;
3-Забони давлатиро донад;
4-Камаш 10 соли охир дар ҳудуди ҷумхурӣ зиндагӣ карда бошад.
Барои пешбарӣ шудан, номзад бояд на камтар аз 5 дарсади интихобкунандагон имзо ҷамъоварӣ кунад.
Баргирифта аз сайти Азия-Плюс ва Президент.тҷ.
